การขยายพันธุ์

การขยายพันธุ์ ชวนชมทำได้ 2 วิธี คือ 

        1.  การขยายพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ เช่น การเสียบกิ่ง ตอนกิ่ง และปักชำ เป็นต้น ต้นพืชที่ได้จะมีลักษณะเหมือนเดิมทุกประการเป็นการขยายพันธุ์ที่มีวัตถุประสงค์เชิงการค้า
        2.  การขยายพันธุ์แบบอาศัยเพศโดยการผสมเกสร ลูกผสมที่ได้จะมีความแปรปรวนทางพันธุกรรมสูงในด้ารรูปทรง ใบ ดอก และสี ที่แตกต่างจากต้นพ่อพันธุ์และแม่พันธุ์ เป็นการสร้างลูกผสมใหม่ออกมาเพื่อคัดเลือกต้นที่มีลักษณะดีตามความต้องการของผู้ปลูกเลี้ยง

วิธีการขยายพันธุ์ชวนชมที่นิยม ได้แก่
        1.  การเพาะเมล็ดชวนชม

 เมล็ดพันธุ์ชวนชมที่สมบูรณ์เหมาะต่อการนำมาขยายพันธุ์ ควรมีลักษณะดังนี้ 

      1.  มีสีขาวนวลอ้วนไม่แดงหรือดำ
      2.  บีบดูไม่ลีบหรือฝ่อเปลือกหุ้มเมล็ดแข็งไม่หลวมหรือหลุดร่อน
      3.  มีอายุการเก็บเกี่ยวไม่นานมากและไม่ขึ้นรา

** หากได้เมล็ดที่มีคุณสมบัติตามนี้โอกาสในการงอกจะสูงตามมาด้วยทั้งนี้ต้องขึ้นอยู่กับขั้นตอนการเพาะเป็นส่วนประกอบสำคัญ

        วิธีการเพาะเมล็ด 

              1.  นำเมล็ดพันธุ์ที่ผ่านการคัดเลือกมาแล้ว ไปแช่น้ำยาเร่งราก B1 ประมาณ 5-10 นาที หรือจะแช่น้ำเปล่าแทนก็ได้เพื่อให้เมล็ดอมน้ำและงอกได้เร็วขึ้น
              2.  นำขุยมะพร้าวมาร่อนเอาเส้นใยที่ติดมาออก เลือกใช้แต่ขุยมะพร้าวล้วนๆโดยใช้ตะกร้าที่จะนำมาเพาะเป็นตะแกรงร่อน
              3.  นำกาบมะพร้าวสับหยามมารองก้นตะกร้าเพื่อการระบายน้ำและประหยัดขุยมะพร้าว ประมาณครึ่งตะกร้า
              4.  โรยขุยมะพร้าวที่ร่อนไว้ทับกาบมะพร้าวสับหยามให้หนาประมาณ 2-3 ซม.ใช้ฝักบัวรดน้ำให้ชุ่ม แล้วใช้ฟุตหล็กเซาะร่องโดยออกแรงกดแล้วเลือนเดินหน้าถอยหลังให้เกิดร่อง ความลึกพอประมาณ
              5.  เรียงเมล็ดลงไปตามร่องตามแนวนอนจะใช้ปากคีบหรือมือเรียงก็ได้แล้วแต่ถนัดครับ เว้นช่องว่างให้เท่า ๆเวลาต้นกล้าขึ้นจะได้เป็นแถว สวยงาม ในที่นี้ร่องละประมาณ 11 เมล็ด ครับ
              6.  เมื่อเรียงเมล็ดเสร็จเรียบร้อยแล้ว ให้นำขุยมะพร้าวปนที่ร่อนเตรียมไว้ มาโรยทับเมล็ดอีกครับบาง ๆ ประมาร 0.5 เซนติเมตรถ้าหากหน้าเกินไปจะทำให้ต้นก็งอกขึ้นมาไม่ได้ เพาะต้นชวนชมโดยธรรมชาติแล้วจะงอกขึ้นมาจากผิวดินแล้วแทงรากลงไปในดิน ไม่ได้แทงหน่อขึ้นมาจากได้ดินหากขุยมะพร้าวที่โรยทับหนาเกินไปจนต้นกล้าไม่สามารถดันขึ้นมาได้จะทำให้เน่าเสียหาย

           การดูแล : ให้รดน้ำผสมยาป้องกันเชื้อราพอหมาดๆ วางภาชนะเพาะในที่มีแสงรำไรอย่าให้ถูกแสงแดดโดยตรง รดน้ำวันละ 1 ครั้งสังเกตุผิวหน้าของขุยมะพร้าวถ้าหากยังไม่แห้งก็ไม่ควรรดน้ำ ประมาณ 3-7 วันเมล็ดจะเริ่มงอกเป็นต้นอ่อน เทคนิคเล็กๆที่ช่วยไม่ให้เกิดความเสียหายของกล้าคือการช่วยเปิดจุกเมื่อต้นกล้างอกขึ้นมาจะสังเกตเห็นเปลือกที่ครั้งหนึ่งเคยหุ้มเมล็ดจะเลื่อนไปอยู่บริเวณส่วนยอดของต้นกล้าบางต้นสามารถหลุดออกได้เองแต่บางต้นไม่ยอมหลุดหากปล่อยทิ้งไว้เปลือกหุ้มดังกล่าวจะแห้งและบีบรัดส่วนปลายยอดจนต้นกล้าไม่สามารถกางใบได้และเน่า ปลายด้วนในที่สุดทางแก้ไขคือต้องช่วยเขี่ยออกเมื่อรดน้ำเสร็จใหม่เพราะเปลือกเมล็ดที่เปียกน้ำจะยุ่ยและแกะออกง่ายเมื่อต้นกล้ามีใบเลี้ยงประมาณ 4-5 ใบ จึงเริ่มให้อาหารเสริม ฮอร์โมนและยาป้องกันเชื้อราอ่อนๆ ประมาณสัปดาห์ละครั้ง เมื่อต้นชวนชมมีอายุ 1-2 เดือนจึงแยกไปปลูกในกระถางเดี่ยวต่อไป 

        2.  การตอนกี่งชวนชมโดยวิธีการบากกิ่ง

              1.  หากี่งชวนชมสายพันธุ์ที่ต้องการขนาดกำลังดี ไม่อ่อนเเละไม่เเก่จนเกินไปขนาดตั้งเเต่ 1 cm.ขึ้นไป เเละบากกี่งด้วยมีดบางคมๆที่สะอาดทั้งด้านซ้ายเเละด้านขวา เฉียงขึ้นไปทางยอดกี่งเป้นรูปปากฉลาม

              2. บากกี่งด้านขวา

              3.  วัสดุที่ใช้หุ้มกิ่งก็เป็นขุยมะพร้าวกับเเผ่นพลาสติก (เมื่อก่อนใช้เปลือกมะพร้าวเเช่น้ำตัดเป็นเเท่งๆเเล้วทุบให้เป้นเเผ่นๆสี่เหลี่ยมผืนผ้าส่วนชั้นนอกสุดก็หุ้มด้วยใบตองเเห้งเเละมัดด้วยเชือกกล้วย)

              4.  นำขุยมะพร้าวเเละเเผ่นพลาสติกมาห่อหุ้มตรงรอยบากให้อยู่ระหว่างกึ่งกลางพอดี

              5.  ห่อหุ้มเเละมัดด้วยเชือกพลาสติกทางด้านล่างก่อน (เเต่ก่อนเป็นเชือกกล้วย)

              6.  เเล้วจึงตามขึ้นมารัดทางด้านบน..ตามรูป

              7.  รัดเชือกด้านบนเสร็จเก็บรายละเอียดให้เรียบร้อยเพื่อความสวยงาม รอเวลาอีกซัก 25-45 วันก็จะได้ชื่นชมผลงานที่ทำเอาไว้...เป็นรากขาวๆใสๆ เป็นชีวิตใหม่ที่จะดำรงคงอยู่ต่อไป

              8.  เมื่อเเกะพลาสติกออกจากตุ้มกิ่งตอนก็จะเป็นเเบบนี้

        3. วิธีการเสียบยอดต้นชวนชม

                การเสียบยอดต้นชวนชมการนำยอดของชวนชมพันธุ์ดีจากต้นหนึ่ง (ต้นแม่) มาเสียบกับต้นตอชวนชมที่มีความแข็งแรงและสวยงามอีกต้นหนึ่ง เป็นการเปลี่ยนยอดของพันธุ์เดิมให้เป็นพันธุ์ใหม่ตามยอดที่นำมาเสียบ ต้นใหม่ที่ได้จะแข็งแรงและฟื้นตัวเร็ว จึงทำให้ชวนชมต้นใหม่สามารถให้ดอกได้เร็วขึ้นนอกจากจะเป็นประโยชน์สำหรับการขยายพันธุ์แล้ว เทคนิคการเสียบยอดยังสามารถนำไปใช้ตกแต่งต้นชวนชมให้สวยงาม และเพิ่มมูลค่าให้กับต้นชวนชมได้อีกทางหนึ่งด้วย

    การขยายพันธุ์ชวนชมด้วยวิธีการเสียบยอด 

              1.  การเตรียมต้นตอ : นิยมใช้ชวนชมพันธุ์ฮอลแลนด์ที่ได้จากการเพาะเมล็ด อายุ 5-7 เดือนขึ้นไปมาเป็นต้นตอหรือใช้พันธุ์พื้นเมืองที่โตเต็มที่ เลือกเอาต้นที่แข็งแรงไม่เป็นโรคและมีขนาดโตใกล้เคียงกับขนาดของกิ่งพันธุ์ เพื่อรอยแผลที่ต่อจะสนิทกันดีและมีการเจริญเติบโตที่สมดุล 

       ตัดขวางต้นตอห่างจากโคน 5-10 ซม. ผ่ากลางกิ่งต้นตอเป็นปากฉลามหรือรูปตัววีลึก 1.5-2 ซม. ส่วนยอดของต้นตอที่ตัดออกสามารถนำไปปักชำต่อไปได้ 

              2.  การเตรียมกิ่งพันธุ์ : ใช้มีดที่คมและสะอาดตัดกิ่งพันธุ์ที่สมบูรณ์จากต้นแม่พันธุ์ที่ต้องการนำไปเสียบกับต้นตอ 

       ตัดส่วนยอดของกิ่งพันธุ์ออกให้เหลือส่วนโคนยาวประมาณ 3-5 ซม. ให้มีใบติดอยู่ 1-2 ใบ และมีตาติดอยู่ 2-3 ตา เฉือนโคนกิ่งเป็นรูปลิ่มยาว 1.5-2 ซม. กะให้สามารถสวมกับต้นตอที่เตรียมไว้ได้พอดี 

              3.  การเสียบยอด : นำกิ่งพันธุ์ที่เตรียมไว้มาเสียบลงในรอยผ่าของต้นตอ ให้รอยแผลของกิ่งพันธุ์และต้นตอแนบสนิทกัน (ถ้ากิ่งพันธุ์และต้นตอมีขนาดต่างกันมากให้เสียบกิ่งพันธุ์ชิดไปทางด้านใดด้านหนึ่ง วิธีนี้จะทำให้รอยต่อติดกันเร็วขึ้นและช่วยให้กิ่งพันธุ์เจริญเติบโตได้เร็ว) ใช้เทปพลาสติกพันรอยต่อให้แน่น 

              4.  การดูแล : คลุมต้นด้วยถุงพลาสติกเพื่อรักษาความชุ่มชื้น (คลุมทั้งกระถาง) วางกระถางในที่ๆ มีแสงแดดรำไร แต่ไม่จัดมาก

              5.  การให้น้ำ : เปิดถุงรดน้ำวันละครั้งในตอนเช้า หลังจากนั้นประมาณ 1-2 สัปดาห์ให้เปิดถุงออก และ 2-4 สัปดาห์จึงค่อยแกะเทปพลาสติกที่พันอยู่ออก รอยต่อจะติดกันสนิท

        4. การปักชำกิ่งต้นชวนชม

เป็นวิธีขยายพันธุ์ที่ง่ายและสะดวก ต้นใหม่ที่ได้จะมีลักษณะเหมือนต้นแม่ทุกประการ การปักชำสามารถทำได้ตลอดทั้งปี แต่ช่วงที่ดีที่สุดคือช่วงก่อนและหลังฤดูฝน คือช่วงเดือนพฤษภาคมและเดือนมิถุนายนและช่วงเดือนพฤศจิกายนถึงเดือนธันวาคม เพราะในช่วงฤดูฝน ฝนตกชุกอาจทำให้กิ่งชำเน่าได้ง่าย ส่วนในช่วงฤดูแล้งกิ่งชำอาจจะเจริญเติบโตช้าเพราะอากาศแห้งและร้อนเกินไป การปักชำกิ่งมีวิธีปฏิบัติดังนี้                                                                                                           1.  เลือกตัดกิ่งที่ไม่แก่หรืออ่อนเกินไปยาวประมาณ 10-20 ซม. ไม่ต้องลิดใบออก นอกจากส่วนโคนที่จะเสียบลงในวัสดุปักชำ
     2.  ตัดโคนกิ่งในแนวเฉียงเป็นรูปปากฉลาม เพื่อสะดวกในการแทงลงในวัสดุชำ

    3.  จุ่มโคนกิ่งปักชำลงในน้ำยาเร่งรากเอ็กโซติก 5-10 นาที ทิ้งไว้ให้พอหมาด

    4.  นำไปปักลงในวัสดุชำที่เป็นส่วนผสมของขี้เถ้าแกลบกับทรายในอัตราส่วน 1:1 โดยปักกิ่งชำให้ลึก 2-3 ซม. กดรอบโคนต้นพอแน่น รดน้ำให้ชุ่มหรือรดด้วยน้ำผสมยาป้องกันเชื้อรา